Με βάση τον ορισμό που έδωσε ο Σουηδός ιατρός Lars Leksell πριν από δεκαετίες, όταν κατασκεύασε το πρώτο σύστημα Στερεοτακτικής Ακτινοχειρουργικής (το πρώτο Gamma-knife), θα μπορούσαμε και σήμερα να πούμε πως "Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική" είναι η θεραπεία με χορήγηση μεγάλης ποσότητας ιοντίζουσας ακτινοβολίας σε έναν αυστηρά προκαθορισμένο στόχο(στερεοτακτικά) στον χώρο.
Από το 1951 που ο Leksell περιέγραψε σε άρθρο του για πρώτη φορά αυτή την "ελάχιστα επεμβατική" θεραπεία πολλά έχουν αλλάξει, αλλά οι βασικές δομές και αρχές της θεραπείας παραμένουν σταθερές.
Ο στόχος τότε περιοριζόταν σε καλοήθεις ή κακοήθεις, δυσπλασίες ή νεοπλασίες του εγκεφάλου.
Ο στερεοτακτικός καθορισμός του στόχου γινόταν πάντα με την βοήθεια ενός τοποθετούμενου μεταλικού πλαισίου (frame) που στερεωνόταν στο κρανίο του ασθενούς, μία μέθοδος που εφαρμόζεται ακόμα και στις μέρες μας εξασφαλίζοντας την μέγιστη ακρίβεια στην θεραπεία.
Η θεραπεία ολοκληρωνόταν σε μία μόνο συνεδρία, ενώ η ακτινοβολία προερχόταν από πολλαπλές πηγές ραδιενεργού κοβαλτίου.
Στις μέρες μας η Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική χρησιμοποιείται για τη θεραπεία νεοπλασιών αλλά και περιστατικών λειτουργικής νευρολογικής παθολογίας (functional SRS).π.χ. νευραλγία τριδύμου.
Δεν περιορίζεται μόνο στη περιοχή του εγκεφάλου αλλά επεκτείνεται και σε εφαρμογές σε όλο το σώμα (π.χ. νωτιαίο μυελο, πνεύμονα, ήπαρ).
Ο στερεοτακτικός καθορισμός δε γίνεται πια μόνο με την χρήση επεμβατικού frame αλλά και με μη επεμβατικά μέσα, με συστήματα που παρέχουν απεικονιστική καθοδήγηση του στόχου σε πραγματικό χρόνο (real time imaging) και εξασφαλίζουν την απαιτούμενη ακρίβεια.
Η θεραπεία μπορεί να πραγματοποιηθεί όχι μόνο σε μία, αλλά και σε πoλλαπλές συνεδρίες, δίνοντας τη δυνατότητα εφαρμογής της και σε μεγαλύτερους στόχους ή σε στόχους που περιλαμβάνουν στο εσωτερικό τους πολύτιμους υγιείς ιστούς που πρέπει να προφυλαχθούν.
Ο Αργεντινός Osvaldo Betti για πρώτη φορά το 1982 εγκαινίασε τη χρήση γραμμικού επιταχυντή για την παραγωγή ακτινοβολίας κι έφερε την επανάσταση στο χώρο της Ακτινοχειρουργικής. Η ακτινοβολία πλέον δεν παραγόταν από ραδιενεργό υλικό αλλά από μηχανές.
Τέλος στην δεκαετία του '90 η χρήση μικροπολύφυλλων κατευθυντήρων (micro-multileaf) με εξελιγμένα λογισμικά που χρησιμοποιούν πολλαπλά μη συνεπίπεδα τόξα (conformal arc therapy), έδωσε τη δυνατότητα για γρήγορες θεραπείες με ένα ισόκεντρο.
Σήμερα η Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική αποτελεί μια σύγχρονη, υψηλής ακρίβειας μη επεμβατική ή ελάχιστα επεμβατική, θεραπεία..
Αποτελεσματική για ένα πλήθος εφαρμογών, αλλά και πολλά υποσχόμενη για αρκετές άλλες ενδείξεις που βρίσκονται υπό διερεύνηση.
Νέα εξελιγμένα software και hardware έρχονται να την κάνουν πολύ πιο ελκυστική, εύχρηστη και αποτελεσματική, επεκτείνοντας την γκάμα των εφαρμογών της.
Το ταξείδι της στον χρονο συνεχίζεται...
